Daarom, Maastricht

Psychomedisch Streekcentrum Vijverdal

Architectuur voor een bewoonbare geest

Het werd zorgvuldig en met visie ontworpen, vanuit een gedachtengoed dat paste in de tijd. Anno 1968 koos men voor een stedelijk leefmilieu met de uitstraling van een 'gewoon' ziekenhuis. Psychiatrische patiënten zouden er tijdelijk in worden ondergebracht tot ze weer in staat waren aan het reguliere leven in de maatschappij deel te nemen. Vijf jaar later stond het complex op zijn huisvesten, Psycho Medisch Streekcentrum Vijverdal torende hoog en eenzaam nabij een stad die zich grillig, onvoorspelbaar maar ambitieus ontwikkelde. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat de medische faculteit van de RUL (nu: Universiteit Maastricht) en een academisch ziekenhuis zich in de omgeving zouden vestigen, zodat de hoogbouw als een gedeelde uniformiteit ten opzichte van het achterliggende heuvellandschap zou ogen. De plannen werden gewijzigd. Vijverdal, in de psychiatrie toch al een uitzondering door de combinatie van laag-en hoogbouw, stond er letterlijk alleen voor.

Psychiatrische zorg werd vroeger bejegend als een afzonderlijk, zelfvoorzienend geheel waarbinnen de verantwoordelijkheden ten aanzien van geestelijke en lichamelijke zorg, huisvesting, werk en recreatie voor rekening van de zorgverlenende instelling kwamen. Vijverdal was qua indeling van facilitaire diensten en afdelingen volledig op deze benadering berekend, maar zocht tegelijkertijd ook de openbaarheid en algemene aanvaarding op. Het theater Posjet, een verwarmd zwembad en de activiteitenboerderij 'de Grubbe' zijn toegankelijk voor het publiek. De nadrukkelijke aanwezigheid van kunstwerken in en om het complex herinneren steevast aan een tegenwoordigheid van de creatieve geest.

Geestelijke gezondheidszorg reikt verder dan zorg voor duurzame geestelijke ontwrichting of aangeboren psychische afwijkingen. Soms is iemand tijdelijk kwetsbaar, door ingrijpende gebeurtenissen of een schokkende ervaring. Therapie, in welke vorm dan ook, kan dan precies zijn wat iemand nodig heeft om er weer bovenop te komen. Ontwikkelingen in de geestelijke gezondheidszorg leidden ertoe dat Vijverdal besloot tot ingrijpende herzieningen van hun zorgverlening. Behandeling en begeleiding kan poliklinisch vanuit verschillende locaties in de regio Maastricht of thuis in de vertrouwde omgeving worden geboden en is niet langer het alleenrecht van een psychiatrisch ziekenhuis. Samenwerking met het azM en andere GGZ-instellingen zoals het RIAGG en de Regionale Instelling Beschermd Wonen bevorderen dan ook een wederzijdse afstemming van de zorg.


Maar niet alleen zorg-inhoudelijk is Vijverdal aan veranderingen onderhevig. Ook renovatie, herstructurering, nieuwbouw en sloop staan op het programma. Vijverdal kent een lange en soms moeizame geschiedenis vanwege de kritiek dat ze te grootschalig waren en de hoogbouw niet volledig benutten. Leegstaande verdiepingen werden aan derden verhuurd, maar het bestuur moest zich op een gegeven moment buigen over de vraag of dat wel tot de zorgtaken behoorde. Modernisering en veranderende waarden binnen de geestelijke gezondheidszorg zijn in die zin positieve kenteringen geweest, omdat ze ook de aanzet gaven tot de oplossing van het probleem rondom de leegstand. Onder familie, betrokkenen en hun cliënten groeide de wens naar meer zelfstandigheid, privacy en comfort. Die voorzieningen moet je als instelling dan ook kunnen bieden. In het jaar 2001 is Vijverdal van start gegaan met de bouw van nieuwe psychiatrische woonvormen waar nu 45 mensen naar eigen zeggen eindelijk thuis zijn.

Vijverdal ressorteert onder de Stichting Mosaïek Zorggroep, samen met de Stichting ZvO, Zorg voor Ouderen. Verpleeghuis Grubbeveld werd in 2002 gerealiseerd en biedt zowel dagbehandeling als verblijf voor ouderen met psychogeriatrische problemen. Het verpleeghuis functioneert zelfstandig, maar de samenwerking met Vijverdal blijft. Dit is een goed voorbeeld van de hedendaagse ouderenzorg waarin andere zorginstellingen zoals de thuiszorg en verzorgingstehuizen participeren. De zorg die Vijverdal biedt, is dus allang niet meer beperkt tot het complex met die hoge flat. Er zijn diverse huizen in Sittard en Maastricht waar mensen behandeld worden en leven. Er zijn dagactiviteitencentra verspreid over de hele regio. Het herstellingsoord Dr. Poelsoord, het Krisiscentrum en het Sociaal Psychiatrisch Centrum aan het Vrijthof behoren tevens tot het scala van psychiatrische voorzieningen onder de Vijverdal-paraplu. De realisatie van een Kernkliniek voor intensieve zorg en 24-uurs begeleiding alsmede de sloop van de markante hoogbouw heeft Vijverdal nog voor de boeg. Pas als de nieuwbouw in 2005 voltooid is, zal de stervormige flat aan de Vijverdalseweg verdwijnen. De symboliek hiervan spreekt voor zich.

volgende

WEAN